Ovih dana prati se širenje zaraze majmunskih boginja. A kakava je to točno zaraza?
Majmunske boginje su virusna bolest uzrokovana virusom koji je
sličan virusu velikih boginja, ali se ne širi među ljudima tako
efikasno i manja je smrtnost nego kod velikih boginja.
Prirodni rezervoar virusa najvjerojatnije su neke vrste vjeverica
i drugih glodavaca u divljini u zemljama centralne i zapadne
Afrike. Iako se bolest zove majmunske boginje, izgleda da majmuni
nisu rezervoar virusa, već se slučajno zaraze, kao i čovjek, u
kontaktu s drugim životinjama i njihovim izlučevinama. Bolest
prelazi na ljude u kontaktu s izlučevinama bolesnih životinja
putem sluznica ili oštećene kože čovjeka. Također, može se
prenijeti ugrizom ili ogrebotinom bolesne životinje, piše
Hrvatski zavod za javno zdravstvo.
S čovjeka na čovjeka bolest se može prenijeti kapljičnim putem
(bliskim kontaktom) i kontaktom s kožnim promjenama koje nastaju
kod oboljeloga. Bolest se kod ljudi najčešće javlja u ruralnim
sredinama u nekim državama centralne i zapadne Afrike (DR Kongo,
Nigerija).
Zabilježene su manje epidemije u afričkim
državama
Povremeno su se javljale majmunske boginje izvan Afrike, najčešće
kod putnika koji su se zarazili u Africi i kod osoba koje su s
njima došle u bliski kontakt (dijelile kućanstvo, njegovale ih…).
U SAD-u je 2003. godine zabilježena jedna epidemija majmunskih
boginja među djecom i mladima koji su se zarazili u kontaktu s
prerijskim psima (glodavac), koji su se bili zarazili od
glodavaca uvezenih iz Gane.
U svibnju ove godine otkrivena su četiri slučaja majmunskih
boginja u UK, od kojih je jedan importiran iz Afrike, a preostala
tri nisu;
u Portugalu, Španjolskoj i Italiji potvrđeno
je nekoliko slučajeva majmunskih boginja i nekoliko je sumnji pod
istragom u ovom trenutku.
Za sada su svi oboljeli muškarci, a u većine se smatra da su se
zarazili pri spolnom odnosu s muškarcima.
Simptomi i liječenje
Bolest se očituje povišenom tjelesnom
temperaturom, glavoboljom, zimicom, isrpljenošću, umorom, bolovima u
mišićima i
leđima, oticanjem limfnih čvorova i osipom koji
liči na osip koji se javlja kod vodenih kozica.
Smatra se da cijepljenje protiv velikih boginja pruža
solidnu zaštitu od majmunskih boginja, ali ne zna se koliko dugo
traje zaštita nakon cijepljenja. Tako da ne znamo koristi li
danas nama koji smo se cijepili protiv velikih boginja.
Cijepljenje protiv velikih boginja je krajem sedamdesetih,
početkom osamdesetih godina ukinuto svuda u svijetu, nakon
proglašenja eradikacije velikih boginja.
Postoji mogućnost unosa bolesti u Hrvatsku. Oduvijek postoji
rizik od unosa iz Afrike, međutim, nismo do sada zabilježili
importaciju bolesti iz Afrike. S obzirom da se sada bolest u
Europi, po svemu sudeći, počela širiti među muškarcima koji imaju
spolne odnose s muškarcima, postoji mogućnost unosa i iz tih
zemalja. Međutim, valja imati na umu da bolest nije jako zarazna,
tj. u većini slučajeva potreban je vrlo bliski kontakt s
bolesnikom.
Liječenje je simptomatsko i u većini slučajeva bolest prođe kroz
dva do četiri tjedna.
Velika je razlika između velikih boginja i majmunskih boginja u
tome što su velike boginje bile antroponoza, tj. čovjek je bio
jedini domaćin i rezervoar virusa. Zahvaljujući toj činjenici,
bolest se mogla cijepljenjem iskorijeniti. S druge strane,
majmunske boginje su zoonoza, tj. prirodni domaćin i rezervoar
virusa su divlje životinje i zbog toga ne bi bilo moguće
iskorijeniti bolest čak i da postoji efikasno cjepivo.
I najvažnije, prijenos majmunskih boginja s čovjeka na čovjeka je
puno manje efikasan nego prijenos velikih boginja, tj. majmunske
boginje su puno manje zarazne od velikih boginja. To je razlog
zbog kojega se pri epidemijama majmunskih boginja, koje se
povremeno javljaju, ne pribjegava masovnom cijepljenju cjepivom
protiv velikih boginja.